Materiały konferencyjne SEP 2025

Szkoła Eksploatacji Podziemnej 2025, Materiały Konferencyjne Grawimetryczny system ciągłej obserwacji wstrząsów górni- czych Andrzej Kotyrba Główny Instytut Górnictwa-Państwowy Instytut Badawczy, Katowice STRESZCZENIE: System utworzono w Głównym Instytucie Górnictwa w Katowicach w 2017 roku w ramach projektu infrastrukturalnego o nazwie System Obserwacji Płyty Europejskiej – Pl (www.epos-pl.eu) , realizowanego w latach 2015-2020. Składa się z dwóch pływowych, grawimetrów sprężynowych typu G-PhoneX i zainstalowanych na stanowiskach w Katowicach i Rybniku-Niewiadomiu, na platformach samopoziomujących. Grawimetry to złożone systemy pomiarowe do ciągłej obserwacji zmian pola grawitacji ziemskiej wywoła- nych falami pływowymi. Fale te powodują okresowe, sprężyste odkształcenia skorupy ziem- skiej, których składowa pionowa pola grawitacji zmienia się w granicach ±300*10 -8 m/s 2 . R e- jestrują również ruchy podłoża wywołane naturalnymi i górniczymi wstrząsami sejsmicznymi. W referacie przedstawiono charakterystykę systemu a także jego przydatność w monitorowa- niu i ocenie intensywności wstrząsów górniczych w czasie rzeczywistym ( www.gog.gig.eu) . SŁOWA KLUCZOWE: węgiel, eksploatacja, grawitacja, sejsmiczność 1. WPROWADZENIE Badania nad wykorzystaniem metody grawimetrycznej do prognozowania wstrząsów i tąpań w polskich kopalniach węgla kamiennego były prowadzone w latach 1981-2007 (Fajklewicz 1981, 1983, 2007). W badaniach tych wykonywano okresowo serie pomiarów grawimetrycz- nych na punktach zlokalizowanych w spągu chodników przyścianowych a następnie analizo- wano różnice w wartościach przyspieszenia siły ciężkości g rejestrowanych w kolejnych se- riach pomiarowych, wyznaczając miejsca, w których następowały zmiany wartości różnico- wych. Miejsca przyrostów wartości różnicowych identyfikowano z rejonami przyrostu naprę- żeń w górotworze, które mogą być źródłami silnych wstrząsów i tąpań. Metodyka tych pomia- rów była zbliżona do stosowanej na powierzchni terenu dla innych celów prospekcyjnych. Wykonywanie pomiarów grawimetrycznych w wyrobiskach podziemnych było czasowo i pra- cochłonne. Sposób wykonywania pomiarów grawimetrem pływowym jest całkowicie odmien- ny. Podobnie jak czujniki sejsmometryczne instrument pomiarowy usytuowany jest stacjonar- nie w wybranym miejscu. Pomiar zmian natężenia siły ciężkości wykonywany jest automa- tycznie w stałych odstępach czasu i zapisywany w pamięci instrumentu w postaci cyfrowego