Materiały konferencyjne SEP 2025

2 szeregu czasowego. W przypadku posadowienia bezpośrednio na skale, instrument zachowuje się jak sejsmometr rejestrujący drgania podłoża w przedziale częstotliwości uzależnionych od częstotliwości próbkowania sygnału (1-7 próbek na sekundę). Współczesne grawimetry lądowe pozwalają na pomiar składowej pionowej ziemskiego pola siły ciężkości w przedziale często- tliwości od ok 1*10 -7 do 5 * 10 -1 Hz . Szerokość przedziału zależy od szerokości okna czaso- wego rejestracji (analizowanych szeregów czasowych). Z tego względu wykorzystywane są w badaniach geodynamicznych sygnałów o dużej długości fal (czasu). Są też stosowane do monitorowania aktywności sejsmicznej i wulkanicznej (Nawa i Sugihara, 2011; Niebauer, Ma- cQueen i inn. 2011). System grawimetrycznego monitoringu wstrząsów górniczych na terenie GZW stanowi układ dwóch grawimetrów pływowych typu gPhoneX firmy Micro-g LaCoste (USA) o numerach seryjnych 155 i 157, umożliwiający obserwację zmian pola siły ciężkości na terenach górniczych i pogórniczych Górnego Sląska (Kotyrba & Kortas, 2020, Kortas, 2020). Urządzenia te, zakupione przez Główny Instytut Górnictwa i uruchomione 30 paździer- nika 2018 w ramach projektu European Plate Observing System - Poland (akronim EPOS-PL) współfinansowanego przez UE, były pierwszymi w Polsce grawimetrami tego typu. W ramach projektu EPOS-PL grawimetry zostały zintegrowane z sieciami satelitarnych obserwacji geo- dezyjnych GNSS oraz InSAR w ramach Global Geodetic Observing System (GGOS-PL++) (Sośnica et al. 2018). Wzajemna odległość grawimetrów w linii prostej wynosi 46,16 km. Po- łożenie stacji 155 i 157 na tle mapy sytuacyjnej przedstawiono na rys. 1. Pierwsza z nich umieszczona jest w piwnicy maszyny wyciągowej szybu Ignacy na głębokości ok. 3 m ppt (te- ren zabytkowej kopalni Ignacy w Rybniku). Druga ze stacji zlokalizowana jest w piwnicy bu- dynku radiometrii na terenie Głównego Instytutu Górnictwa w Katowicach Rys. 1. Lokalizacja stacji grawimetrycznych g-phoneX na mapie sytuacyjnej. Figure 1. Location of g-phoneX gravimetric stations on the site map Oba systemy mierzą w sposób ciągły wartości zmian składowej pionowej pola grawitacji a także inne parametry wymagane do ich analizy. Do wizualizacji, archiwizacji i przesyłania surowych danych pomiarowych stosowany jest program G-Monitor (Micro-g LaCoste 2013a) Dane pomiarowe są przesyłane i archiwizowane w plikach dobowych w lokalnym centrum danych w GIG-PIB. Do przetwarzania i analiz danych wykorzystywany jest program T-SOFT. Dzięki wielu funkcjom, takim jak filtrowanie, analiza widmowa i analiza regresji, oprogramo- wanie do wstępnego przetwarzania danych pływowych Tsoft (Camp and Vauterin 2005) może bezpośrednio modyfikować różne rodzaje zakłóceń, co sprawia, że przetwarzanie danych jest