Materiały konferencyjne SEP 2025

9 Tabela 1. Grawimetryczna skala intensywności wstrząsów górniczych na terenie KWK ROW Table 1. Gravimetric scale of mining induced tremors intensity for coal mine ROW Stopień Energia [J] Magnituda [M] Amplituda zmiany przyspieszenia ziem- skiego g max [  Gal] Oddziaływanie na śro- dowisko I 1-9E+5 1.8-2.1 1-100 nieodczuwalne II 1-5E+6 2.1-2.5 101-1000 słabo odczuwalne III 5-9E+6 2.5-2.7 1001-10000 średnio odczuwalne IV 1- 9.9E+7 2.7-3.0 10001-70000 silnie odczuwalne V >1E+8 >3 >70000 b. silnie odczuwalne 4. WNIOSKI Przedstawione w artykule wyniki badań wskazują, że systemy stacjonarnych pomiarów gra- wimetrycznych dostarczają cennych danych o długo (pływy) i krótkookresowych (wstrząsy) procesach dynamicznych zachodzących w górotworze, w którym prowadzona jest podziemna eksploatacja kopalin. W szczególności takim systemem jest grawimetr gPhoneX z platformą samopoziomującą. Zarejestrowane sygnały bardzo dobrze obrazują zarówno krótkotrwałe jak długotrwałe ruchy podłoża wywołane drganiami od wstrząsów sejsmicznych i pływami litosfe- ry. Dodatkowe rejestracje z czujników poziomu systemu pozwalają na rozróżnienie źródeł ru- chu podłoża (fala sejsmiczna od naturalnego trzęsienia ziemi, fala sejsmiczna od wstrząsu gór- niczego) w danym punkcie obserwacyjnym. W grawimetrycznych zapisach wstrząsów góro- tworu, w strefie epicentralnej ruch podłoża jest superpozycją ruchu translacyjnego i rotacyjne- go. Z tego względu dane pomiarowe z grawimetrów pływowych są uzupełnieniem obserwacji prowadzonych systemami sejsmologicznymi, w których czujnikami ruchu są akcelerometry lub geofony. Dostarczają one nowych danych, które można wykorzystać do kompleksowej oceny zagrożenia sejsmicznego w kopalniach uwzględniając czynniki klimatyczne i geodynamiczne. Zakład Geologii, Geofizyki i Ochrony Powierzchni GIG-PIB udostępnia dane kanału pomia- rowego „g” z grawimetrów pływowych zainstalowanych w Katowicach i Rybniku w aplikacji internetowej dostępnej pod adresem www.gog.gig.eu. Dane te mogą być wykorzystane zarów- no przez Działy Tąpań kopalń węgla kamiennego jako pomocnicze w bieżącej ocenie zagro- żenia sejsmicznego z uwzględnieniem znajomości fazy okresowych obciążeń górotworu falami pływowymi (nie tylko genezy luni-solarnej) a także oscylacjami ciężaru atmosfery, zachodzą- cymi pod wpływem zmian jej gęstości i przemieszczania się tych rejonów względem punktu obserwacji grawimetrycznych na powierzchni ziemi. LITERATURA . [1]Fajklewicz. 1981: Pierwsze próby prognozowania wstrząsów górniczych metodą mikrograwimetrycz- ną. Przegląd Górniczy, Tom XXXVII, Nr 10 (517-525) [2] Fajklewicz Z. 1983: Rock-burst forecasting and genetic research in coal-mines by microgravimetry method. Geophysical Prospecting, V.31, No 5 (748-765) [3] Fajklewicz Z. 2007: Grawimetria stosowana. Wyd. AGH. Kraków [4] Hongjuana Y., Jinyuna, B, G, Jiulonga L, Dapengc M, Qiaolia K. 2015: Zero drift and solid Earth tide extracted from relative gravimetric data with principal component analysis. G eodesy and geodynam- ics. V o l 6 no 2 , 1 4 3 -1 5 0. doi.org/10.1016/j.geog.2015.01.006.1674-9847