Materiały konferencyjne SEP 2025

11 Ze względów bezpieczeństwa przyjęto zasadę, że strefa zakotwionego górotworu w stropie każdego wyrobiska musi być większa o co najmniej 0,25 m od największego maksymalnego zasięgu strefy uplastycznionej (zakres uplastycznienia 50% - 100%), który zaprognozowano w wiązce wyrobisk. Niektóre obserwowane przypadki utraty stateczności przez wyrobiska górnicze związane są z nieznajomością wielkości i kierunku działania naprężeń poziomych w górotworze objętym robotami górniczymi. Prowadzone obserwacje dołowe oraz symulacje numeryczne potwierdzi- ły, że istnieje związek między kierunkiem drążenia wyrobiska korytarzowego i kierunkami działania naprężeń poziomych, a statecznością wyrobiska w warunkach geologiczno- górniczych kopalni Rudna. Dokładne rozpoznanie pola naprężeń pierwotnych w rejonach prowadzonych robót górniczych pozwala opracować optymalne metody profilaktyczne. Bardzo przydatne w takich pracach są metody numeryczne, za pomocą których można wykonywać w szerokim zakresie analizy sta- teczności wyrobisk górniczych. Weryfikacja wyników symulacji numerycznych, które otrzy- mano dla modelu sprężysto-plastycznego z osłabieniem górotworu, potwierdziła, że są one najbardziej zbliżone do obserwowanych przypadków utraty stateczności przez wyrobiska gór- nicze w polskich kopalniach rud miedzi. Stateczność wyrobisk korytarzowych jest ściśle związana z kierunkiem drążenia ich w polu wzmożonych naprężeń poziomych względem kierunku działania maksymalnej składowej na- prężeń poziomych σ H w górotworze. Parametr ten powinien być brany pod uwagę przy doborze obudowy dla wyrobisk udostępniających i przygotowawczych. Dodatkowymi parametrami wpływającymi na stateczność wyrobisk korytarzowych jest: kształt wyrobiska, powierzchnia przekroju poprzecznego wyrobiska (szerokość wyrobiska pod stropem), głębokość posadowie- nia wyrobiska (wielkość naprężeń w górotworze) oraz parametry wytrzymałościowe i od- kształceniowe skał, w których zlokalizowano wyrobiska. LITERATURA [1] Adach-Pawelus K., Pawelus D. 2021: Influence of driving direction on the stability of a group of headings located in a field of high horizontal stresses in the Polish underground copper mines. Ener- gies, vol. 14, nr 18, pp. 1–13. [2] Butra J. i in. 2012: Określenie wielkości i kierunków naprężeń pierwotnych w głębokiej partii złoża rud miedzi (wraz z załącznikiem Określenie wpływu kierunków i wielkości naprężeń pierwotnych na optymalną geometrię rozcinki udostępniającej i prowadzenie frontów eksploatacyjnych). Opracowa- nie KGHM Cuprum Sp. z o.o. - CBR, Wrocław (praca niepublikowana). [3] Cała M., Flisiak J., Tajduś A. 2001: Mechanizm współpracy kotwi z górotworem o zróżnicowanej budowie. Biblioteka Szkoły Eksploatacji Podziemnej, Kraków. [4] Daws G., Hons B. 1992: Kotwienie stropu w górnictwie węglowym – projektowanie i realizacja. Wiadomości Górnicze, nr 1, str. 27–32. [5] Hoek E. 1994: Strength of rock and rock masses. ISRM News Journal, vol. 2, nr 2, pp. 2–16. [6] Hoek E., Brown E.T. 1997: Practical estimates of rock mass strength. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, vol. 34, nr 8, pp. 1165–1186. [7] Hoek E., Marinos P. 2000: GSI: a geologically friendly tool for rock mass strength estimation. In Pro- ceedings of the ISRM International Symposium, Melbourne, Australia, 19-24 November 2000. [8] Hoek E., Carranza-Torres, C.T., Corkum B. 2002: Hoek-Brown failure criterion – 2002 edition. In Proceedings of the North American Rock Mechanics Society Meeting, Toronto, Canada 7-10 July 2002. [9] Minova. 2024: https://www.minovaglobal.com/emea-cis/products/steel-gfrp/rock-bolts/resin-bolts- type-rm-18/ (dostęp 20 grudnia 2024 r.).