Biuletyn SEP - kwiecień 2022

XXXI SZKOŁA EKSPLOATACJI PODZIEMNEJ 34 SEP 2022 Bioróżnorodność szansą na zrównoważoną transformację regionów górniczych Sesja ma na celu przedstawienie przyrodniczego, opartego o identyfikację naturalnych procesów, podejścia do zarządzania terenami poeksploatacyjnymi, np. zwałami skały płonnej. Tereny gromadzenia materiałów, ubocznych produktówwydobycia surowcówmineralnych są lokowane w różnych fragmentach krajobrazówmiejsko-przemysłowych. Z perspektywy przyrody miejsca gromadzenia surowców mineral- nych to oligotroficzne wyspy środowiskowe. Stanowią one ubogie lądowe, podmokłe i wodne siedliska, zapewniające unikalne warunki dla wzbogacenia różnorodności biologicznej w krajobrazie miejsko- -przemysłowym. Wobec poważnego problemu, jakim jest przena- wożenie (eutrofizacja) niemal wszystkich ekosystemów, obecność oligotroficznych, ubogich siedlisk mineralnych jest znaczącą war- tością wspierającą funkcjonowanie mozaiki ekosystemów. Siedliska mineralne, takie jak zwały skały płonnej, to miejsca, w których dzika przyroda (grupy najlepiej zaadaptowanych organizmów) może się rozwijać i wspierać procesy i funkcjonowanie układów typu nowych ekosystemów (Novel Ecosystems sensu Hobbs i in. 2013). Wykorzystanie najnowszej, interdyscyplinarnej wiedzy bioge- ochemicznej w procesie zarządzania terenami miejsko-przemysło- wymi, pomoże w ustaleniu mechanizmów kierujących procesami przyrodniczymi w odtwarzanych spontanicznie ekosystemach (No- vel Ecosystems) i funkcjonowaniu mozaiki ekosystemów (środowi- skiem przyrodniczym). W Europie istnieje wiele po-eksploatacyj- nych siedlisk mineralnych. Są one spontanicznie kolonizowane przez organizmy żywe, często w nowych nieznanych wcześnie układach (non-analogous species composition). W wyniku procesów natural- nych, w gęsto zaludnionych obszarach miejskich i przemysłowych powstają dynamiczne układy mozaiki ekosystemów i rozwijają się obszary dzikiej przyrody. W związku z tym wiele oligotroficznych mineralnych siedlisk lą- dowych, podmokłych i wodnych powstałych w wyniku działalności człowieka, nie powinno być klasyfikowanych ze względu na pro- cesy przyrodnicze i cechy mozaiki ekosystemów, jakie wnoszą one do funkcjonowania środowiska przyrodniczego. Po identyfikacji rzeczywistych problemów, przekształceń i ograniczeń środowiska przyrodniczego Epoki Antropocenu zagadnienia te powinny być przedmiotem interesowania przyrodników, górników, ekonomistów, samorządowców i socjologów. TEKST: GABRIELA WOŹNIAK FOTO: BARBARA TOKARSKA-GUZIK