Biuletyn SEP - luty 2024

XXXIII SZKOŁA EKSPLOATACJI PODZIEMNEJ 4 SEP 2024 potężne kłopoty finansowe i przejętej w listopadzie ubiegłego roku przez firmę Cameco – zajmującą się wydobyciem uranu i produk- cją paliwa jądrowego działającą w porozumieniu z Brookfield Asset Managment. Zdaniem wielu ekspertów powtarzalność już wybudo- wanych reaktorów i ich standaryzacja mają być jednymi z gwaran- tów skutecznej realizacji. Druga w Polsce elektrownia jądrowa ma powstać do 2035 roku jako wspólne przedsięwzięcie PGE PAK Energia Jądrowa i koreań- skiego koncernu KHNP na terenach, które należą do Zespołu Ener- getycznego Pątnów – Adamów – Konin w lokalizacji Konin – Pąt- nów. Ma posiadać co najmniej dwa reaktory o łącznej mocy 2 800 MW. Realizatorzy po uzyskaniu decyzji zasadniczej rozpoczęli ko- lejne działania proceduralne. W ramach 33. Szkoły Eksploatacji Podziemnej – mam nadzieję, że podobnie jak w roku ubiegłym – będziemy świadkami kolej- nych ciekawych referatów dotyczących wykorzystania ogromnej ilości danych generowanych przez procesy produkcji górniczej. W podobnej publikacji przed rokiem opisywałem wykorzystanie sztucznej inteligencji w transporcie kolejowym, ale obecnie coraz częściej obserwujemy jej początki w autonomicznym transporcie z wykorzystaniemmaszyn samojezdnych. Sztuczna inteligencja po- woli staje się prawdziwą lokomotywą innowacyjnych projektów na miarę rozwoju energii elektrycznej rewolucjonizującej przemysł na przełomie XIX i XX wieku. Jak pisze liczne grono autorów, powoli jest obecna wszędzie z czego niewielu zdaje sobie sprawę. Ostatnio jeden z naszych wspaniałych wychowanków AGH Jarosław Królew- ski – prezes i współwłaściciel TS Wisła Kraków z pomocą sztucznej inteligencji znalazł… trenera na rundę wiosenną. Miejmy nadzieję, że po wejściu do ekstraklasy Albert Rude zostanie tym trenerem na dłużej. Wracając do górnictwa, to sztuczna inteligencja i uczenie maszy- nowe stają się coraz częściej ważnymi siłami transformacyjnymi. Mając ogromny potencjał, rewolucjonizują wydajność na różnych etapach procesu wydobycia, ale też coraz większą rolę odgrywają w bezpieczeństwie pracy. W realizacji procesu produkcyjnego ope- ratorzy coraz częściej opierają się na danych w czasie rzeczywistym, płynnie integrując dane z czujników z danymi geoprzestrzennymi. W tej sytuacji algorytmy sztucznej inteligencji mogą identyfikować potencjalne zagrożenia, umożliwiając podejmowanie środków za- pobiegawczych. Innym działaniem, przed którym stajemy, jest realizacja proce- sów produkcyjnych drogą zrównoważonego rozwoju. W tym obsza- rze kluczowym wyzwaniem dla działalności górnictwa jest rapor- towanie i informacja o skali działań w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESG) – Environmental – Social – Governance. W ostat- nich latach zagadnienia zrównoważonego rozwoju pojawiały się coraz częściej w mediach i przestrzeni publicznej. Aktualnie dane niefinansowe raportuje ok. 150 polskich firm, a za chwilę będzie to prawie 4000. Przedsiębiorstwa zobowiązane do opracowania raportu powinny wykazywać ślad węglowy w swoich łańcuchach dostaw. Tym samym dane dot. ESG będą musieli gromadzić także ich kontrahenci. A wszyscy razem chcąc się rozwijać, będą musieli opisać swoje prospołeczne i prośrodowiskowe działania. UE nazywa je właśnie zieloną rewolucją, pamiętając, że transformacja energe- tyczna to tylko jeden z jej elementów. Zafascynowani Internetem i sztuczną inteligencją zapominamy, że to wszystko zawdzięczamy materialnemu fundamentowi, jakim są surowce mineralne. Chce- my ograniczać produkcję dwutlenku węgla modernizować i prze- budowywać gospodarkę. Zamieniamy nasz petroświat w elektroświat, o czympisze Ed Con- way w książce „Material World”, o której rozmawia on na łamach Dziennika „Gazety Prawnej” z Sebastianem Stodolakiem. Ropa bę- dzie potrzebna w coraz mniejszym stopniu, a wzrośnie zapotrzebo- wanie na miedź, lit i kobalt. To ma już potężne konsekwencje geopo- lityczne, bo tracą ci budujący swoją potęgę na ropie na rzecz tych re- gionów, gdzie lit czy miedź występują w dużych ilościach (Ameryka Południowa, Australia). EdConway zwraca uwagę na fakt, że stajemy przed ogromnymwyzwaniem cywilizacyjnym, jakim jest odejście od paliw kopalnych stwierdzając, że nie istnieje w historii świata pań- stwo, które rozwinęło się nie opierając się na paliwach kopalnych. To stwierdzenie skłania do szerszej prezentacji wywodu, jakim jest ocena roli w paliw kopalnych w gospodarce, który prezentuje Ed Conway: „Każdy dzisiejszy produkt wymaga wygenerowania jakiejś ilości CO 2 i na razie nie da się od tego uciec. Mówiłem, że do produk- cji chipów konieczny jest węgiel. Sprecyzujmy: chodzi m.in. o proces, w którym wykorzystuje się piec łukowy rozgrzany do temperatury 1,5 tys. °C, by przekształcić wydobywany z ziemi kwarcyt w krzem metalurgiczny. Owszem trzeba wymyślić sposób na oderwanie pro- dukcji od emisji CO 2 , ale nie możemy tego zrobić z dnia na dzień, bo cywilizacja nie będzie w stanie dalej funkcjonować. Prawda jest taka, że paliwa kopalne są wciąż częścią większości procesów prze- mysłowych. WEuropie niewielu decydentów to rozumie. To prawda. W USA chcą zachęcać do rozbudowy zielonego przemysłu, sprytnie wykorzystując do tego duże ilości energii z paliw kopalnych. Chiny produkują ogromne ilości baterii i paneli słonecznych, a także części do turbin wiatrowych, ale znowu robią to, używając dużej ilości wę- gla. WEuropie chcemy robić wyłącznie ekologiczne rzeczy. Prowadzi to do przewrotnego rezultatu, a mianowicie sprawia że produkcja w Europie jest utrudniona i coraz mniej konkurencyjna wobec pro- ducentów przede wszystkim z Azji. Gęste źródła energii zapewniają wciąż najwyższą wydajność, a my od tych źródeł odchodzimy”. No cóż pozostawmy te rozważania jako niezwykle interesujące i otwar- te, ale trudno nie brać ich pod uwagę, myśląc o rywalizacji z najwięk- szymi potęgami gospodarczymi, jakimi są USA i Chiny Tradycyjnie będą towarzyszyć nam sesje związane z procesami techniki i technologii w eksploatacji podziemnej złóż, zagrożeń na- turalnych, statecznością wyrobisk, planowaniem i monitoringiem procesu eksploatacji, ale też cyberbezpieczeństwa, bioróżnorodno- ści czy magazynowania energii. Z niezwykłą szybkością zmienia się otoczenie górnictwa. My coraz bardziej liczymy na obecność refera- tów i wystąpień, które ten proces opisują i analizują. Jednym z najważniejszych wydarzeń obrad Szkoły będzie deba- ta w teatrze im. Juliusza Słowackiego poświęcona bezpieczeństwu pracy, którą traktuję jako debatę o bezpieczeństwie ponad wszyst- ko. W debacie wezmą udział wybitne osobowości branży górniczej zajmujące się tą problematyką wczoraj i dziś. Do interesujących wydarzeń dołączą też wydarzenia organizo- wane w poniedziałek, czyli sesja, której współorganizatorem jest Fundacja Instrat będąca think tankiem z misją wspierania debaty i polityk publicznych otwartymi danymi i badaniami, działając na rzecz sprawiedliwej, zielonej i cyfrowej gospodarki. Wierzę, że nasze trzydzieste trzecie spotkanie będzie jak zawsze okazją do interesujących dyskusji, wymiany doświadczeń, spotka- nia starych przyjaciół ale też nawiązania nowych kontaktów. Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego Szkoły Eksploatacji Podziemnej Jerzy Kicki