Szkoła Eksploatacji Podziemnej

Głównym celem artykułu jest identyfikacja kluczowych kierunków optymalizacji kosztów w przedsiębiorstwie górniczym w kontekście cyklu istnienia wyrobiska wybierkowego. By tak postawiony cel zrealizować, w pierwszej części opracowania przedstawiono jednostkowe koszty produkcji w makroperspektywie. Dodatkowo odniesiono się do kluczowych źródeł ryzyka rynkowego charakteryzujących polską branżę górniczą i intensyfikujących negatywne oddziaływanie na przedsiębiorstwa górnicze w ostatnich trzech latach. Następnie przedstawiono mechanizm powstawiania i planowania kosztów w mikroperspektywie, obejmującej pojedyncze wyrobisko wybierkowe. Zgodnie z wynikami badań, koszty produkcji w poszczególnych fazach cyklu życia wyrobiska wybierkowego charakteryzuje znaczne zróżnicowanie w ujęciu ogólnym i rodzajowym. Utrudnia to porównywanie poszczególnych wyrobisk oraz planowanie kosztów ich uruchamiania. W związku z powyższym najlepszą metodą planowania kosztów bezpośrednich produkcji górniczej jest metoda budżetowania od zera uwzględniająca indywidualny i projektów charakter każdego z wyrobisk wybierkowych. Nie jest ona wykorzystywana w polskich przedsiębiorstwach górniczych, w których koszty produkcji są ujmowane przede wszystkim w ujęciu ex post na szczeblu całej kopalni dla jednej tony wydobycia. Takie podejście uniemożliwia ocenę efektywności produkcji górniczej w ujęciu ex ante w perspektywie cyklu życia wyrobiska wybierkowego. W celu poprawy konkurencyjności cenowej polskich przedsiębiorstw górniczych niezbędna jest zatem zmiana podejścia do planowania i rozliczania kosztów produkcji górniczej uwzględniająca mikroperspektywę i długoterminowe spojrzenie na koszty produkcji. W zakończeniu na podstawie przeprowadzonej diagnozy i analizy kosztów określono zasadnicze kierunki zmian w zakresie zarządzania kosztami zorientowane na optymalizację kosztów produkcji górniczej podyktowane koniecznością niwelowania rosnącego ryzyka rynkowego.