Szkoła Eksploatacji Podziemnej

Górnośląskie Zagłębie Węglowe wyróżnia się na tle innych regionów kraju wyjątkowo szczegółowym rozpoznaniem budowy geologicznej, będącym wynikiem intensywnej działalności poszukiwawczej i górniczej prowadzonej na tym obszarze od niemal 200 lat. W celu efektywnego wykorzystania istniejących danych w latach 2019–2023 Państwowy Instytut Geologiczny – PIB zrealizował projekt mający na celu zebranie, weryfikację i integrację jak największej liczby regionalnych danych geologiczno-górniczych pochodzących z różnorodnych baz danych i archiwów. Projekt ten opierał się na wcześniejszych inicjatywach digitalizacyjnych prowadzonych w Oddziale Górnośląskim PIG-PIB w latach 90. XX wieku.

Głównym celem projektu była integracja ogromnych zasobów danych geologiczno-górniczych GZW w jednolitym układzie odniesienia oraz w spójnej bazie geoprzestrzennej, opartej na istniejących rozwiązaniach stosowanych w Centralnej Bazie Danych Geologicznych PIG-PIB (CBDG). W ramach projektu zintegrowano dane z ponad 42 500 otworów wiertniczych i szybów. Proces ten obejmował weryfikację lokalizacji oraz transformację współrzędnych z różnych lokalnych układów stosowanych w górnictwie na powszechnie obowiązujące państwowe układy geodezyjne.

Szczególny nacisk położono na dane bezpośrednio związane z górnictwem, takie jak lokalizacje i profile stratygraficzne otworów dołowych (17 133), krawędzie eksploatacji we wszystkich czynnych i zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego (łączna powierzchnia 2740 km²), parametry chemiczno-technologiczne węgla, refleksyjność witrynitu, a także dane dotyczące metanonośności, geotermiki górotworu, parametrów hydrogeologicznych i geofizycznych. Ponadto zintegrowano informacje tektoniczne, litologiczne, stratygraficzne i biostratygraficzne. Kluczowym narzędziem wykorzystanym w procesie integracji był program WellMatch, stworzony w ramach projektu jako wtyczka do QGIS, umożliwiający identyfikację i łączenie tych samych obiektów z różnych baz danych.

Efektem prac jest znaczące zwiększenie zasobu cyfrowego aplikacji Otwory Wiertnicze CBDG – dodano 33 573 precyzyjnie zlokalizowane otwory i szyby o łącznym metrażu 3 146 600 m. Dodatkowo, do otworów i szybów dowiązano skany kart otworowych, co ułatwia dostęp do syntetycznych informacji o profilach litologicznych i stratygraficznych. Zintegrowane dane geologiczno-górnicze stanowią unikalną bazę wiedzy o warunkach geologiczno-górniczych GZW. Wynikowy, jednolity i wiarygodny zbiór danych powinien być wykorzystywany do szacowania zagrożeń związanych z deformacjami powierzchni terenu, modelowania zasobów naturalnych – w tym złóż kopalin oraz do analizy reżimu hydrogeologicznego w rejonach eksploatacji. Część danych jest udostępniana publicznie za pośrednictwem aplikacji mapowej: https://geologia.pgi.gov.pl/gzw/